Ο νέος χώρος παραστάσεων του Λας Βέγκας προκαλεί μουσικούς και εικαστικούς καλλιτέχνες να δημιουργήσουν περιεχόμενο για την υψηλών απαιτήσεων κατασκευή του
Η σφαίρα, η οποία άνοιξε τελικά τις πόρτες της στο Λας Βέγκας στα τέλη του Σεπτέμβρη, δεν μοιάζει με τίποτα από όσα έχουμε δει στο παρελθόν. Το εξωτερικό του χώρου εκδηλώσεων σε σχήμα σφαίρας είναι μια γιγαντιαία οθόνη LED που μέχρι στιγμής έχει μεταδώσει, μεταξύ άλλων, ένα γιγαντιαίο μάτι, μια δορυφορική άποψη της Γης, ένα πρόσωπο emoji, μια μπάλα του τένις καθώς και κράνη διάφορων οδηγών της Formula 1 κατά την διάρκεια του 1ου Grand Prix στην ιστορία του Las Vegas . Το εσωτερικό φιλοξενεί μια τεράστια εσωτερική οθόνη ανάλυσης 16Κ, με δυνατότητες αφής, ήχου και θερμοκρασίας που αποσκοπούν στο να απευθύνονται σε κάθε μέλος του κοινού κατά τη διάρκεια των ζωντανών παραστάσεων.
Μετά από αρκετά χρόνια και μια κατασκευή ύψους 2,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ο χώρος έκανε το ντεμπούτο του με μια συναυλία των U2 στις 29 Σεπτεμβρίου που έδειξε τι μπορεί να προσφέρει αυτό το φουτουριστικό είδος συναυλιακού χώρου. Η παράσταση, με την οποία ξεκίνησε η περίοδος παραμονής του συγκροτήματος με 25 συναυλίες μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου, ήταν μια δίωρη εκδήλωση με 22 τραγούδια, χρησιμοποιώντας περισσότερα από 160.000 ηχεία και εντυπωσιακά οπτικά συστήματα.
Κατά τη διάρκεια της συναυλίας, οι U2 και οι δημιουργοί πολυμέσων στους οποίους το συγκρότημα ανέθεσε τη δημιουργία video για την παράσταση μετέφεραν το κοινό σε διάφορες ξεχωριστές εικονικές τοποθεσίες, κάνοντας το κτίριο γύρω τους να φαίνεται να εξαφανίζεται καθώς η οθόνη υψηλής ανάλυσης πρόβαλλε σκηνές κινουμένων σχεδίων του αστικού τοπίου του Λας Βέγκας και της ερήμου έξω από τα όριά της. Το τελευταίο τραγούδι, το “Beautiful Day”, ακούστηκε σε ένα εξαιρετικά ρεαλιστικό ψηφιακό animation που δημιούργησε ο καλλιτέχνης Es Devlin- το σκηνικό παρουσίαζε διάφορα είδη ζώων που ενδημούν στη Νεβάδα σε ένα πίνακα που παρέπεμπε σε μια εκδοχή της οροφής της Καπέλα Σιξτίνα από τη Sierra Club.
Ενώ οι επισκέπτες και οι κάτοικοι του Λας Βέγκας είχαν μήνες στη διάθεσή τους για να αντιδράσουν στα δημιουργικά και, κατά καιρούς, παράξενα LED light shows που φωτίζουν το εξωτερικό της Σφαίρας των 580.000 τετραγωνικών μέτρων, οι πρώτες συναυλίες είχαν σκοπό να αποδείξουν ότι ο χώρος μπορεί να είναι πολύ περισσότερο από οποιοδήποτε πλανητάριο ή θέατρο IMAX. Άλλωστε, σε μια εκπληκτική στιγμή, κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης του τραγουδιού “The Fly”, η εσωτερική οθόνη αναβόσβηνε με ρεύματα πολύχρωμων γραμμάτων και αριθμών που θύμιζαν κώδικα υπολογιστή και περικύκλωναν το κοινό. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο κόσμος είπε ότι η εναρκτήρια παράσταση ήταν “απο άλλον πλανήτη” και “τρελή”. Το Business Insider την αποκάλεσε “mind-bending” και το Rolling Stone δήλωσε με θάρρος ότι η παράσταση εγκαινίασε μια “νέα εποχή της ζωντανής μουσικής”.
Οι προδιαγραφές του κτιρίου
Το Sphere, χωρίς αμφιβολία, είναι ένα αρχιτεκτονικό επίτευγμα. Με ύψος 366 πόδια και πλάτος 516 πόδια, χαρακτηρίζεται ως το μεγαλύτερο σφαιρικό αντικείμενο στον κόσμο. Το εσωτερικό του διαθέτει 10.000 εντυπωσιακά καθίσματα και χώρο για 20.000 άτομα, όλα κάτω από μια τεράστια οθόνη σε σχήμα θόλου που κρέμεται γύρω και πάνω από το κοινό. Το μέγεθος της οθόνης ισοδυναμεί με δύο γήπεδα ποδοσφαίρου, λέει ο Paul Westbury, εκτελεστικός αντιπρόεδρος ανάπτυξης και κατασκευής της Sphere Entertainment Company, της εταιρείας ζωντανής ψυχαγωγίας και μέσων ενημέρωσης που βρίσκεται πίσω από τον χώρο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή η οθόνη μπορεί να λειτουργήσει σε συνδυασμό με μια σειρά από άλλες βιωματικές προσθήκες, όπως προσομοίωση ανέμου και αρωμάτων, καθώς και μια τεχνολογία ήχου που ονομάζεται “beamforming”. Το σύστημα ηχείων, το οποίο σχεδιάστηκε από μια εταιρεία που ονομάζεται Holoplot, εκπέμπει ήχο με τη βοήθεια αλγορίθμων που αποσκοπούν στον έλεγχο των ηχητικών κυμάτων σε μεγάλες αποστάσεις. Τα ανθρωποειδή ρομπότ με την ονομασία Aura, εν τω μεταξύ, υποτίθεται ότι θα χρησιμεύουν ως υποδοχείς και θα απαντούν στις ερωτήσεις των επισκεπτών.
Μαζί με τα παραδοσιακά υλικά κατασκευής, όπως ο χάλυβας και το σκυρόδεμα, το έργο απαιτούσε τεράστια ακρίβεια, εξηγεί ο Westbury. Εκατομμύρια δίοδοι έπρεπε να είναι σωστά τοποθετημένες, στο “πάχος μιας γυάλινης λεπίδας”, μέσα στην οθόνη προβολής. Τα ηχεία έπρεπε να τοποθετηθούν έτσι ώστε να μεταφέρουν αποτελεσματικά τον ήχο σε όλους τους παρευρισκόμενους στο χώρο -αλλά να μην παρεμβαίνουν στην ίδια την οθόνη. Όλοι στο Sphere υποτίθεται ότι πρέπει να έχουν απολύτως ανεμπόδιστη θέα.
“[Έχω] σχεδιάσει και παραδώσει ολυμπιακά στάδια, γήπεδα ποδοσφαίρου της πρώτης κατηγορίας, αρένες πολλαπλών χρήσεων, όλα τα είδη. Μεγάλα, τεράστια mega-projects”, λέει ο Westbury. “Μαζεύεις ένα σωρό κομμάτια στην πορεία. Έχεις γεμίσει τον κουβά με την εμπειρία σου, βουτάς μέσα και διαλέγεις τα σχετικά κομμάτια”.
Περισσότερα έργα που μοιάζουν με το Sphere μπορεί να είναι καθ’ οδόν. Ο κριτικός αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Yale, Christopher Hawthorne, γράφει στους New York Times ότι το κτίριο θέτει “το ερώτημα για τη συνεχιζόμενη ικανότητα της αναλογικής αρχιτεκτονικής να ανταγωνίζεται την ψηφιακή μαγεία για την προσοχή του κοινού”. Σύμφωνα με τον Joshua Vermillion, καθηγητή αρχιτεκτονικής στο Πανεπιστήμιο της Νεβάδα στο Λας Βέγκας, η αρχιτεκτονική θα συνεχίσει να αντιμετωπίζει πιέσεις για την ενσωμάτωση ψηφιακών υποδομών σε νέους χώρους. Ενώ άλλοι μπορεί να αντιγράψουν την ιδέα, τα νέα έργα μπορεί να προσπαθήσουν να την “ωθήσουν παραπέρα”, λέει. “Τι σημαίνει αυτό για τους ορίζοντες των πόλεων; Νομίζω ότι ανεβάζει το επίπεδο του τρόπου με τον οποίο το δομημένο μας περιβάλλον -τα κτίρια και ο δημόσιος χώρος ανάμεσα στα κτίρια- μπορεί να αλληλεπιδράσει και να αλλάξει”.
Ένα νέο μέσο για τους καλλιτέχνες
Πέρα από την ιδιότητα του Sphere ως αρχιτεκτονικού θαύματος, το ψηφιακό εξωτερικό του θα μπορούσε να αποτελέσει έναν από τους μεγαλύτερους πίνακες προβολών για καλλιτέχνες που έχουν δημιουργηθεί ποτέ.
Ο πρώτος καλλιτέχνης που χρησιμοποίησε τον εξωτερικό θόλο, ο Refik Anadol, εκμεταλλεύτηκε τον χώρο για να δημιουργήσει ένα “γλυπτό δεδομένων” με τεχνητή νοημοσύνη, εμπνευσμένο από το διάστημα και τη φύση. Η τέχνη προβάλλεται πάνω σε περισσότερα από ένα εκατομμύριο “πακ” LED, το καθένα από τα οποία περιλαμβάνει δεκάδες διόδους που μπορούν να μεταδώσουν εκατοντάδες εκατομμύρια χρώματα.
Οι διαφημιστές χρησιμοποιούν επίσης το Sphere. Η “Εξόσφαιρα” έχει ήδη χρησιμοποιηθεί για τη μετάδοση της προώθησης του βιντεοπαιχνιδιού Mortal Kombat 1 και ενός συνδρομητικού προγράμματος NFL Sunday football. Ο David Hopkinson, πρόεδρος και COO του Madison Square Garden Sports (η Sphere Entertainment Company περιλαμβάνει το MSG Networks), έχει δεσμευθεί ότι η δομή θα χρησιμοποιηθεί για “brand storytelling”.
Η διαμόρφωση του εσωτερικού χώρου είναι επίσης μια σημαντική προσπάθεια. Αρκετοί καλλιτέχνες, μεταξύ των οποίων οι Brian Eno, Marco Brambilla και Es Devlin, κλήθηκαν να δημιουργήσουν εικαστικά για το σόου των U2. Κατά τη διάρκεια τριών μηνών, ο εικαστικός καλλιτέχνης και κινηματογραφιστής Brambilla ανέπτυξε A.I. απεικονίσεις του Elvis για να συνοδεύσει το τραγούδι “Even Better Than the Real Thing”, όπως ταιριάζει.
“Είναι φανταστικό, επειδή το Sphere δίνει στους καλλιτέχνες την ευκαιρία να μπουν σε έναν χώρο και να έχουν οπτικές αναπαραστάσεις που δεν θα μπορούσαν ποτέ να έχουν σε μια περιοδεία, χωρίς αυτή την τεχνολογία και χωρίς τη μόνιμη εγκατάσταση των οθονών LED”, δήλωσε ο Brambilla στο Billboard. “Είχα ήδη δουλέψει σε ορισμένα αρκετά φιλόδοξα έργα. Αυτό ήταν, κατά τέσσερις φορές, πιο φιλόδοξο όσον αφορά την τεχνολογία που απαιτήθηκε”.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι ένα έργο του Darren Aronofsky με τίτλο Postcard From Earth -μια καθηλωτική ταινία που συνδυάζει την επιστημονική φαντασία με το ντοκιμαντέρ φύσης- που προβάλλεται στο Sphere μέχρι το 2024. Η ταινία διάρκειας 50 λεπτών, η οποία γυρίστηκε με μια εξειδικευμένη κάμερα που σχεδιάστηκε από ένα στούντιο που συνεργάζεται με το Sphere (το οποίο ονομάστηκε κατάλληλα Sphere Studios και στεγάζεται σε ένα κτίριο σε σχήμα θόλου), θα είναι σύμφωνα με πληροφορίες διαθέσιμη μόνο σε αυτόν τον χώρο.
“Προσπαθήσαμε να πραγματοποιήσουμε γυρίσματα σε πολλές σπηλιές, επειδή ξέραμε ότι οι άνθρωποι θα μπορούσαν να κοιτάξουν ψηλά και να δουν μικρές αράχνες να σέρνονται στην κορυφή της σπηλιάς και όλα τα άλλα είδη ζωής”, δήλωσε ο Αρονόφσκι στο Hollywood Reporter.
Η ίδια αρχή εφαρμόζεται και στην ποιότητα του ήχου. Ο The Edge των U2 δήλωσε στο Wired ότι, λόγω του προηγμένου ηχητικού συστήματος, το Sphere επέτρεψε στο συγκρότημα να επιτύχει μια ” στενή” σύνδεση με το κοινό που δεν θα ήταν δυνατή σε μια παραδοσιακή αρένα. Η οθόνη είναι σχεδιασμένη ώστε να είναι διάτρητη, εξήγησε, έτσι ώστε να μην αμαυρώνεται ο ήχος από την αντήχηση.
Για κάποιους, το Sphere μπορεί να έχει νόημα ως μια νέα εμπειρία που ταιριάζει στο Λας Βέγκας, αλλά δεν είναι απόλυτα πεπεισμένοι ότι το έργο έχει πραγματικά δημιουργήσει μια εντελώς νέα μορφή τέχνης. Οι κριτικοί έχουν τους λόγους τους. Οι New York Times σημείωσαν ότι, κατά καιρούς, οι οθόνες θα μπορούσαν να δημιουργήσουν έναν “αέρα θαλασσοταραχής”. Το Sphere φέρεται να περιλαμβάνει ένα δωμάτιο για τους ανθρώπους που μπορεί να βρεθούν σε υπερένταση.
Παραμονεύουν επίσης ευρύτερες ανησυχίες. Στο Λονδίνο, όπου τα στελέχη ελπίζουν να χτίσουν το επόμενο Sphere, οι κάτοικοι ανησυχούν, σύμφωνα με πληροφορίες, για τη φωτορύπανση. Ενώ το Λας Βέγκας είναι ήδη πλημμυρισμένο από φωτορύπανση -και το Sphere μπορεί να επαναπρογραμματιστεί- υπάρχει φόβος ότι άλλες τοποθεσίες θα μπορούσαν να διαταράξουν την τοπική άγρια ζωή, σύμφωνα με τον Kevin Houser, έναν ειδικό μηχανικό στο Κρατικό Πανεπιστήμιο του Όρεγκον που επικεντρώνεται στις φωτεινές πηγές και το σχεδιασμό φωτισμού.
“Η χλωρίδα, η πανίδα … βασίζονται σε ένα προβλέψιμο μοτίβο ημέρας και νύχτας για να ρυθμίσουν όλα τα είδη συμπεριφορών που εξασφαλίζουν τη ζωή”, λέει ο Houser. “Αυτό περιλαμβάνει τον ύπνο τους, το φαγητό τους, την κάλυψη από τους κυνηγούς και την αναπαραγωγή. … Όταν έχουμε ανθρωπογενές φως τη νύχτα, διαταράσσονται αυτές οι συμπεριφορές”.
Το μέλλον της Σφαίρας
Το Vermillion πιστεύει ότι το Sphere θα αξιολογηθεί εντέλει για την ακουστική του και την εμπειρία. “Στη συνέχεια, ο άλλος τρόπος με τον οποίο θα αξιολογηθεί είναι το κατά πόσο θα έχει αποτέλεσμα”, λέει.
Τα οικονομικά μεγέθη του Sphere είναι φιλόδοξα. Μπορεί να είναι ένας από τους πιο ακριβούς χώρους που έχουν κατασκευαστεί ποτέ και έχει ήδη ξεπεράσει τον προϋπολογισμό, αλλά το Sphere μπορεί να χωρέσει μόνο λιγότερους από τους μισούς ανθρώπους από το Yankee Stadium. Και ενώ τα εισιτήρια για την παράσταση των U2 μπορούν να ξεπεράσουν τα χίλια δολάρια, δεν είναι σαφές ότι οι μελλοντικές παραστάσεις θα είναι το ίδιο προσοδοφόρες. Τα εισιτήρια για το Sphere Experience, ένα ξεχωριστό εισιτήριο που περιλαμβάνει την προβολή του Postcard From Earth, ξεκινούν περίπου από 50 δολάρια.
Αυτό που παραμένει ασαφές είναι αν η Σφαίρα μπορεί να διατηρήσει τη δυναμική της. Τα στελέχη στοιχηματίζουν ότι το κοινό θα εξακολουθεί να ενδιαφέρεται για το τι έχει να προσφέρει η Σφαίρα όταν φύγουν οι U2 – και ότι οι δημιουργοί θα είναι αρκετά εντυπωσιασμένοι ώστε να παράγουν νέο περιεχόμενο για τη μοναδική και απαιτητική μορφή της. Αλλά θα εξαρτηθεί από το κοινό να καθορίσει αν ο χώρος θα πετύχει τον στόχο του: να καθιερώσει ένα νέο είδος ζωντανού μέσου, με νέους τύπους ζωντανών εμπειριών.
Εν τω μεταξύ, η Sphere Entertainment Company έχει κάθε πρόθεση να κατασκευάσει Σφαίρες και σε άλλες πόλεις και χώρες.
“Υπάρχουν τεράστιες ευκαιρίες για να πάρεις τα μαθήματα που αναπόφευκτα παίρνεις στο πρώτο στο είδος του και να τα εφαρμόσεις στο επόμενο, οπότε είναι πολύ πιθανό το πλάνο μας να χτίσουμε όλους αυτούς τους χώρους”, λέει ο Westbury. “Θα γίνουμε πιο γρήγοροι. Θα γίνουμε πιο αποτελεσματικοί … επειδή έχουμε αυτή την απίστευτη ευκαιρία να κάνουμε περισσότερα”.
