Στη νότια Χίο, εκεί όπου η μαστίχα δεν είναι απλώς ένα προϊόν αλλά τρόπος ζωής, ξεδιπλώνονται τα Μαστιχοχώρια, μία συστάδα 24 γραφικών χωριών με ιδιαίτερη ιστορία και πολιτιστική σημασία για το νησί.
Η μαστίχα είναι ο αρωματικός «θησαυρός» της Χίου, η πολύτιμη ρητίνη που αναβλύζει από το μαστιχόδεντρο, μια μοναδική ποικιλία σχίνου που ευδοκιμεί μόνο σε αυτή τη γωνιά του Αιγαίου!
Σύντομη ιστορία – Πώς δημιουργήθηκαν τα Μαστιχοχώρια;
Τα Μαστιχοχώρια της Χίου δεν είναι απλώς γραφικά χωριά, αλλά ζωντανά μνημεία μιας ιστορίας που ξεκινά από τους βυζαντινούς χρόνους. Την τελική τους μορφή την οφείλουν στους Γενουάτες, οι οποίοι, για να προστατεύσουν την πολύτιμη παραγωγή μαστίχας από το λαθρεμπόριο, έχτισαν τα χωριά μακριά από την ακτή και τους έδωσαν φρουριακή δομή. Τα σπίτια σχημάτιζαν έναν αμυντικό τοίχο, με λιγοστές εισόδους που έκλειναν με βαριές σιδερένιες πύλες, ενώ στο κέντρο κάθε χωριού υψωνόταν ένας πύργος, η τελευταία γραμμή άμυνας.
Η ζωή στα Μαστιχοχώρια περιστρεφόταν γύρω από την παραγωγή της μαστίχας, που γινόταν με τον ίδιο παραδοσιακό τρόπο επί αιώνες. Όμως, το 1881, ένας ισχυρός σεισμός προκάλεσε σοβαρές καταστροφές, με αποτέλεσμα πολλά χωριά να καταστραφούν ολοσχερώς ή να αλλάξουν όψη. Σήμερα, τα χωριά Μεστά, Ολύμποι και Πυργί διατηρούν σχεδόν ανέπαφο τον μεσαιωνικό τους χαρακτήρα, και εκεί εστιάζουμε στην προτεινόμενη ταξιδιωτική διαδρομή!
Πιο πρόσφατα, μεταξύ 1997 και 2010, τα Μαστιχοχώρια αποτέλεσαν ξεχωριστό δήμο στο πλαίσιο του προγράμματος Καποδίστριας, αλλά αργότερα, με τον Καλλικράτη, ενσωματώθηκαν στον δήμο Χίου.
Οι 24 κοινότητες των Μαστιχοχωρίων, είναι οι εξής:
| Άγιος Γεώργιος | Αρμόλια | Βέσσα |
| Βαβίλοι | Βουνό | Μέσα Διδύμα |
| Έξω Διδύμα | Ελάτα | Θολοποτάμι |
| Θυμιανά | Καλαμωτή | Καλλιμασιά |
| Καταρράκτης | Κοινή | Λιθί |
| Μεστά | Μυρμήγκι | Νένητα |
| Νεοχώρι | Ολύμποι | Παγίδα |
| Πατρικά | Πυργί | Φλάτσια |
Ανακαλύψτε τα Μαστιχοχώρια μέσα από τη διαδρομή «Αρμόλια – Ολύμποι – Πυργί – Μεστά»
Σήμερα, ο επισκέπτης μπορεί να εξερευνήσει τα Μαστιχοχώρια μέσα από τη διαδρομή «Αρμόλια – Ολύμποι – Πυργί – Μεστά» και να θαυμάσει τα καλοδιατηρημένα μεσαιωνικά σοκάκια, τα εντυπωσιακά γεωμετρικά διακοσμητικά των κτηρίων, αλλά και να γνωρίσει τους ανθρώπους του νησιού που με ζήλο διατηρούν αυτήν την παράδοση ακόμα ζωντανή.
Μείνετε μέχρι το τέλος αυτού του άρθρου, καθώς ακολουθεί διαδραστικός χάρτης που σηματοδοτεί την καλύτερη προτεινόμενη διαδρομή για την περιήγησή σας!4o
Στάση 1η: Αρμόλια – Το χωριό των αγγειοπλαστών
Η εξερεύνηση των Μαστιχοχωρίων ξεκινά με τον καλύτερο τρόπο από τα Αρμόλια, ένα γραφικό χωριό της νότιας Χίου, γνωστό για την παράδοση στην αγγειοπλαστική. Μπαίνοντας στον οικισμό, τα μικρά καταστήματα εκθέτουν χειροποίητα κεραμικά, φτιαγμένα από τους ντόπιους τεχνίτες, που διατηρούν ζωντανή μια τέχνη αιώνων.
Λίγο έξω από το χωριό, η μονή της Ζωοδόχου Πηγής Βρεττού, που ιδρύθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα, αποτελεί ένα ιστορικό σημείο αναφοράς.
Όμως, η πιο εντυπωσιακή τοποθεσία της περιοχής είναι το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων, που δεσπόζει στην κορυφή του όρους Λυκούρι, στα βορειοδυτικά των Αρμολίων. Χτισμένο το 1446, χρησίμευε ως διοικητικό κέντρο των Μαστιχοχωρίων κατά τη Γενουατοκρατία. Η πρόσβαση στο κάστρο γίνεται μέσω ενός ήπιου περιπατητικού μονοπατιού, που μόλις σε 40 λεπτά πεζοπορίας οδηγεί στην κορυφή. Από εκεί, η μαγευτική θέα στο τοπίο της Χίου θα σας ανταμείψει!
Στάση 2η: Πυργί – Το «Ζωγραφιστό Χωριό» της Χίου
Εσείς γνωρίζατε ποιο είναι το μοναδικό «ζωγραφιστό χωριό» της Ελλάδας, όπως το αποκαλούν οι ντόπιοι και οι επισκέπτες του; Θα το ανακαλύψετε στην επόμενη στάση της περιήγησής σας! Πρόκειται για το χωριό Πυργί, στους δρόμους του οποίου ξεχωρίζουν τα σπίτια για τα «ξυστά», μια εντυπωσιακή διακοσμητική τεχνική που καλύπτει τις προσόψεις τους με γεωμετρικά σχέδια σε μαύρο και άσπρο. Αυτά τα μοτίβα προσδίδουν μια μοναδική αισθητική στο χωριό, κάνοντάς το αμέσως αναγνωρίσιμο και χαρίζοντάς του το «παρατσούκλι» του.
Εκεί μπορείτε να περιπλανηθείτε στα στενά «καντούνια» του Πυργιού και να αναζητήσετε τον ναό των Αγίων Αποστόλων, ένα μικρό εκκλησάκι που κρύβεται σε έναν ήσυχο στενό. Αυτό το υπέροχο βυζαντινό μνημείο, το οποίο χρονολογείται από τον 13ο με 14ο αιώνα, διατηρείται εξαιρετικά και αξίζει να το ανακαλύψετε για την απλότητα και τη γαλήνη του.
Στάση 3η: Ολύμποι – Το Καστροχώρι με την πλούσια ιστορία και φύση
Η επόμενη στάση στην περιήγησή σας είναι οι Ολύμποι, ένα ακόμα καστροχώρι της Χίου που εντυπωσιάζει με τη νοσταλγική του ατμόσφαιρα. Εδώ, ο αμυντικός πύργος και τα στενά δρομάκια, που συνδέονται με θολωτά πέτρινα τόξα, δημιουργούν ένα σκηνικό που θυμίζει άλλες εποχές. Αυτά τα μονοπάτια, που παλιά ένωναν τα σπίτια μεταξύ τους, αποπνέουν έναν αέρα μυστικισμού και γραφικότητας.
Στην πλατεία του χωριού, η μικρή εκκλησία της Αγίας Παρασκευής ξεχωρίζει με το ξυλόγλυπτο τέμπλο της, ένα εξαιρετικό δείγμα της τέχνης του 18ου αιώνα. Επίσης, αξίζει να επισκεφθείτε την Τράπεζα των Ολύμπων, ένα επιβλητικό διώροφο κτίριο με μακρόστενες αίθουσες, που αντέχει στον χρόνο από τη μεσαιωνική περίοδο.
Μια από τις πιο εντυπωσιακές εμπειρίες στο χωριό είναι το Σπήλαιο των Ολύμπων, το οποίο φτάνει σε βάθος τα 52 μέτρα. Το σπήλαιο είναι γεμάτο με έναν πλούσιο σταλακτιτικό και σταλαγμιτικό διάκοσμο, που το κατατάσσει ανάμεσα στα πιο όμορφα και αξιόλογα σπήλαια της Ελλάδας. Δεν πρέπει να το παραλείψετε στην περιήγησή σας!
Στάση 4η: Μεστά – Ταξίδι στον χρόνο
Στο τέλος της διαδρομής θα συναντήσετε τα Μεστά, το πιο καλοδιατηρημένο Μεσαιωνικό χωριό της Χίου, χαρακτηρισμένο ως διατηρητέο μνημείο. Μόλις το επισκεφθείτε, θα νιώσετε σαν να βρίσκεστε σε μια άλλη εποχή.
Εκεί, θα έχετε τον χρόνο να περιηγηθείτε στα γραφικά σοκάκια, να γνωρίσετε τους ντόπιους και, φυσικά, να θαυμάσετε τις κάμαρες που σχηματίζουν τα μπαλκόνια, το πλέον χαρακτηριστικό αρχιτεκτονικό στοιχείο του χωριού!
Ακολουθήστε αυτόν τον χάρτη για ένα εύκολο ταξίδι!
Δείτε τον διαδραστικό χάρτη για τη διαδρομή σας, όπως δημιουργήθηκε από την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου για την Περιφερειακή Ενότητα Χίου:
